Synodevaders en -moeders aan de slag
Over heel de wereld hebben katholieke gelovigen en ambtsdragers twee jaar nagedacht en gepraat over de toekomst van hun kerk. Het was de eerste fase van het wereldwijde synodale proces dat Paus Franciscus startte. Met de publicatie (20 juni) van het werkboek Instrumentum Laboris met zo’n 60 pagina’s volbeschreven A4-tjes gaat het synodale proces nu zijn tweede fase in met het oog op de synodevergadering in oktober.
Het werkboek vat de ervaringen van de consultatie in het veld, van parochiezaaltjes tot vergadercentra in de hele wereld, bondig samen. Het belangrijkste deel echter wordt gevormd door de opstelling van drie prioriteiten met telkens vijf bijbehorende vragen. Deze vormen als het ware de agenda voor de synode die aanstaande oktober in Rome plaatsvindt. Voor het eerst doen daaraan ook 70 niet-bisschoppen mee, waaronder vrouwen.
Inclusieve kerk
Een uitputtend verslag van de wereldwijde katholieke volksraadpleging is niet te vinden in het document. Maar toch worden belangrijke kwesties en pijnpunten genoemd. Zoals bijvoorbeeld dat er nog veel te wensen overblijft als het gaat om inclusiviteit binnen de Kerk. Dat betekent bijvoorbeeld een soepeler omgang met de culturele veelkleurigheid van zoveel landen, volken en etnische groepen. Maar de heetste hangijzers worden gevormd door emancipatie-issues. Zo worden vrouwen in de kerk nog steeds uitgesloten van sacramentsbediening en management. Voorts mogen gescheidenen geen deel hebben aan de sacramenten. En in hoeverre is de uitsluiting van mensen met een niet-heteroseksuele praxis of een polyamoureuze levenswandel nog houdbaar? En de oeroude twistappel ontbreekt natuurlijk niet, daar is-ie weer: opheffing van het celibaatsgebod.
Priesterschap van alle gelovigen
Naast deze menselijke, misschien al te menselijke kwesties stelt het document drie prioriteiten centraal, waarmee de synodevaders en -moeders aan de hand van vijf vragen straks aan de slag kunnen. Bij de prioriteit ‘gemeenschap met uitstraling’ draaien de vragen om wereldwijde gerechtigheid en naastenliefde, bevordering van de rijkdom aan culturen en de relatie en dialoog met andere kerken uit de christenfamilie. Bij de prioriteit ‘medeverantwoordelijkheid in de zending’ waartoe het evangelie oproept komt de rol van de vrouw weer om de hoek kijken, de vraagtekens rond het ambt van zowel priester als bisschop en het ‘priesterschap van alle gelovigen’, zoals geformuleerd door Vaticanum II.
Knarsende vragen
De vragen bij de derde prioriteit, ‘participatie, verantwoordelijkheid en gezag’ zijn misschien het spannendst. Want hier zie je dat de eeuwenoude centralistische gezagsstructuur van de kerk van Rome niet een onwrikbare vanzelfsprekendheid is. Als de synodevaders en -moeders serieus omgaan met de vragen hierbij betekent dat het kan gaan knarsen. Immers participatie en het delen van verantwoordelijkheid houden in dat het traditionele gezag een en ander moet afstaan van zijn zeggenschap. Vragen die veel zullen vergen van het synodaal luisteren naar elkaar.
Zelf aan de slag met de synode!
Veel energie in de kerk gaat op aan de overlevingsstrijd. Dan blijft er weinig fut over om over de kerkmuur heen te kijken. Dit terwijl Instrumentum Laboris grote waarde toekent aan de lokale kerk als plek met een missionaire uitstraling naar de samenleving. Terugtrekken in een isolement is niet de weg, zegt het document. Hoe pakken jullie dat aan? Hoe gaan jullie – ieder op zijn en haar eigen plek synodaal met elkaar op weg? Organiseer je eigen ‘mini-synode’! De wereldkerk begint lokaal.
In Instrumentum Laboris vind je meer gespreksthema’s. De Nederlandse vertaling publiceren we begin augustus op deze website. Kun je zolang niet wachten, ga dan naar de website van het Vaticaan. Daar staat het werkboek, ook in het Engels en Duits.
